පල ගෙඩි පිළිබඳව කතා කිරීමේ දී පලතුරු ලෝකයේ ඔටුනු හිස මත දරා ඇති ගෙඩිය වන්නේ කිරලය. ඒ නිසා ඔටුනු පලන් නැතහොත් කිරුල දරාසිටින පලතුර කිරල බව පතපොතෙහි හා ජනසාහිත්‍යයේ සඳහන්වේ.

වගුරු බිම්වල වැවෙන කිරල ශාකය පලතුරක් වශයෙන් ඉතා රසවත් මිහිරි පෝෂණයෙන් හෙබ් පලතුරකි.අමුවෙන් ද ආහාරයට ගතහැකි මෙම කිරල පලතුරු රසවත් ආකාරයට සකස් කරගත් විට රසමරස පානයකි.මේ රසවත් ගුදායි පෝෂණිය කිරල විවිධ රෝග සඳහා ඔසුවක් වශයෙන්ද ප‍්‍රයෝජනවත්ය දේශිය වෙදහෙදකමටද ගැමියනගේ මිහිරි රසවත් ආහාරයක් වශයෙන්ද අගනා ආහාරයකි. නමුත් කිරල රසවත් වුවත්, ගුණවත් වුද කිරල ළුල නෙලනා අපේ කාලයේ කිරල කිරිලියනගේ කතාන්දරය එතරම් සුන්දර නොවේ.මෙම කිරල කිරිල්ලියනගේ කරල පැහෙන්ට නම් කිරල වගාව ආරක්ෂා කරගත යුතුය.

නමුත් අද මහා පරිමානයෙන් වගුරු බිම් ගොඩ කිරීම හා විනාශ කිරීම් නිසා කිරල කිරිල්ලියනටද කිරුල හිස මත දරාසිටින කිරල වලටද සිදුව අත්තේ කිරුල බිම තබා පල්ලම් බසින්නටය.

සමහරු නිදි කිරනවාය.අනුන්ට සීනි කිරන්න යනවා කියා ගැමියෝ කියන කතාන්දරයක්ද තිබේ.කිරා බුදිද බන්,කිරුම් මිනුම් ගැන අපි දනිමු. හොරට කිරන මනින අයට කිරුම් මිනිම් අධිකාරයෙන් නඩුවරනු ඇත.කිරලා යනු රාත‍්‍රීයේ පියාසර කරන නිශාචර පක්ෂියෙකි. මෙම පක්ෂිියා රාත‍්‍රීයේ මුුරකරුවා යැයි ද, ගම්හු කියති. කිරල ගස් අතර, වගුරු බිමවල වාසය කරන කරලා. රාත‍්‍රීයේ යම් අවදානමක් ඇතිවන අවස්ථාවක ඒ අයට යම් සංඥාවක් ලැබේ. ක්ෂණිකව, ඒ අයට මනා සංවේදී සත්වයෙකි. පොළවේ සිදුවන ගහකොල අතරේ සිදුවන දෑ රාත‍්‍රීයේ දකින්ට හැති ඉතා තියුණු කන් හා ඇස් සහිත පක්ෂියෙකි. හොරකමේ යන පිරිසටනම් කරලා හතුරෙකි. නමුත් කරලා අහිංසක සත්වයෙකි. නමුත් කිරලා නිතරම හිතන්නේ දැන් අනතුරක් සිදු වෙතැයි යන්න හිතමිණි.මහත් සැකයෙනි. නිරතුරුවම පරික්ෂාවෙන් සිටින ආරක්ෂිත කරුල්ලෙකි කිරලා. නමුත්, අහස කඩා වැටේ යැයි සිතා කිරලා ගස්වල හා මහපොලවේ සිටන විට නිදියන විට දෙපා අහසට දිගුකරගෙන නිදියන බව කිරල කඩන ජනතාව කියති. එය ගැමියනගේ මතයකි.

කිරල කුරුල්ලෝ මෙන්ම කිරල කිරිල්ලියෝද අපේ රටේ දැකිය හැකිය. වගුරුබිම් ආශ‍්‍රිතව ජිවත් මිනිසුන් තම ප‍්‍රධාන රැකියාවක් වශයෙන් සිදුකරන්නේ කිරල කඩා වෙළෙඳ පොළට රැගෙන ගොස් විකුණා මුදල් සරකර ගැනීමයි.සෙවිමයි.සමහරු නිවෙස්වලට හා ගාල්ල නගරයේ කාර්යාලවලටද ගොස් විකුණුම් කරති. පිරිසිදු ඉරටුවක අමුනන ලද කිරල ගෙඩි පහක හයක මිල රුපියල් පනහක් වේ. රසට සකස් කළ පිරිසිදු කිරල කෝප්පයක් රුපියල් විස්ය විසිපහට තිහටද දැකිය හැකිය.

ලක්වැසියේ මෙන්ම විදේශිකයෝද කිරල පානයට කැමැත්තක් දක්වති. මෙම කිරල පානය යම් නව වෙළෙඳ සැලකමෙන් තේ කඩමෙන් භාවිතාවන ආකාරය හබරාදුව,අහංගම ගාල්ල,හික්කඩුව ආදි ප‍්‍රදේශවල ගාල්ල මාතර මාර්ගයේ ගමන් කරන ඕනෑම අයෙකුට දැකිය හැකිය.

මේ සඳහා සුන්දර කිරල කිරිලියන් සේවයේ යොදවා තේ බොමු, කිරි බොමු, රා බොමු ආකාරය ඇති වෙළෙද සැල් මෙන් යම් කාසි ආකාරයට මේ කිරල පානය කරන ස්ථානවලට යම් වෙනසක් රිද්මයක් නවමු ආකාරයට පවත්වාගෙන යනනට හැකිනම්, කිරල කඩන කිරල පානය පවත්වාගෙන යන වෙළෙන්දන්ගේ කරල පැහෙනු ඇත.

නමුත් අපගේ අවාසනාවට මේ ආකාරයේ නවමු කටයුත්තකට දිරියක් ශක්තියක් දෙන්නට ගමෙන් රටෙත් කෙනෙක් නැති බව කිරල පලතුරු කඩන ජනතාවගේ කතාන්දරයයි.

ගම්මට්ටමින්ද ගාල්ල නගරයේ පදික වේදිකාවල සිටින ගමේ එළවලූ පලතුරු විකුණන ස්ථානවලි දැකිය හැකි කිරල වෙළෙන්දියන් කිරල කඩා සොදා පිරිසිදු කරගත් ඉරටුවල අමුනා කිරල වෙළෙඳ පොලට ගෙනියති. එවිට එය කිරල කරවල් වනු ඇති. පහ, හත දහය වශයෙන් කිරල ගෙඩි ඉරටුවල අමුණා වෙළෙඳ සැලට යැවෙන ඇන.
කිරල කිරිලියන් කී විගසම අපට මතකයට එන්නේ රුවැති මුහුණු සහිත. රුවැත්තියන්ය. අපේ කාතාවේ එන මේ කිරල කිරිල්ලියෝ මිනිසුනට නොදෙවනි වැඩ කිඩ ශිල්ප දක්වන සම්මතයෙන් එහා හිතන පතන ජිවත්වනන්ට වෙර වීරිය දරණ දිරිය කිරල කිරිල්ලියෝමය. කැත්ත, පිහිය. වලල්ල,නියවල්ල ඇතුව නැතුව කිරල ගස් අතු පතර ඇවිදින කිරල කිරිල්ලියෝ ගස් වලබඩ ගාන්නේ කල පුරුද්ද,දැකපුරුද්, පලපුරුද්ද නැතිනම්, සංසාරගත පුරුද්දැයි හිතේ. ඒ තරමට මේ කිරල කිරිල්යෝ තටු නොමැති වුවද ගස් අතර ගසින් ගසට පනිමින් කිරල කඩන දසුන අපට නම් සුන්දරය. පය ලිස්සා ගියහොත් ඔවුනගේ ජිවිත අවදානමේය. ඒ සඳහා කිසිදු රක්ෂණයක් නැත. ගොඩබිමි මෙන්ම ගස්වලද කස්තිරම් ගසන අපේ කාලයේ කිරල කිරිල්ලියෝ ජලයේද ගැඹුරු දියෙහිද ඔරු,පාරු, බෝට්ටු පදවාගෙන කිරල කඩන්නට දියඹට තම යාත‍්‍රාවෝ පදවති.

දියෙහි කරක් වට දියේ බැස මළුවලට කඩා ගත් ගෝනිවලට දමා ගත් කිරල දියබේ කර තියාගෙන එන්නේ දිය කිඳුරියන් මෙන්ය. කිරල කැලෑවේ ඇවිදින මේ කිරල කිරිල්ලියෝ මහ වනාන්තරයේ ඇවිද පලතුරු නෙලන්නට ගිය සම්බුලා කුමරිය සිහිපත් කරනේය. ඇයද පලවැල කඩන්නට යන දසුන අප මතකයට එක් කරන්නේ මේ අපේ කාලයේ කිරල කිරිල්ලියන් ගැන අසනා දැකිනා විටකදීය.

ගාල්ලේ, හබරාදුව,පොල්හේන,උනවටුන එරමුදු ගහහංදිය, තිත්තගල්ල, කොග්ගල , මාදුගංගාව, ගොවියාපාන,ආදි ප‍්‍රදේශවල ජිවත්වන මේ කිරල කිරිල්ලියෝ කුරුල්ලෝද ඉතාම අසරණව ජිවත් වේ.

යු.එස් සිසිල් නෝනා, ඞී. ජයවති. කුමාරරත්න කොග්ගල , ගොවියාපාන සිරිමල්,ගාල්ලේ එස් සිරියලතා, වතවනගේ කුසුමාවතී, සිරිපාල ද සිල්වා,ඞී.ඒ අමරලතා ආදි පිරිස් මේ ආකාරයට පවසන්නේ තම ව්‍යාපාරය දියුණු කර ගන්නට යම් සහයෝගයක් ලබාදෙනු මෙන්ය. සත්තකිම් මේ කර්මාන්තය ආරක්ෂා කිරීම යනු සිරිලක දේ සිරිපැප දෙන ලංකාදීපයේම දියුණු කළ හැකි පානයකි.

මතට තිත තබා ඇති නමුත්, ලොව හතරවන ස්ථානයේ අපි සුරා පානයෙන් ඉදිරියෙන් සිටිති. ඒ නිසා මතට තිත තබන අතරේ කිරල පලතුරට වලට අත තැබුවහොත් කිරල පලතුරු කඩන මිනිසුනගේ කරල පැහෙනු ඇත.

සටහන හා ජායාරූප හබරාදුව නිමල් අල්ගෙවත්ත