හැඬේ අවුල සහ නමේ අවුල මිස වෙනත් ලොකු අවුලක් කොවිඞ් වෛරසයේ නැත. මෙය ද ඉන්ෆ්ලූවන්සා වෛරසයේම ඥාති සහෝදරයෙකි. සිදු වූ ලොකුම අවුල වූ කලී මේ සහෝදරයාට ජාත්‍යන්තර මට්ටමේ ප‍්‍රචාරයක් ලැබීමය. මේ වෛරසය මුල් වරට මතු වූයේ චීනයේ වූහාන් පළාතේ තිරිසන් සතුන්ගේ මස් විකුණන මාකට් එකකින් බව සියලූ දෙනාගේම සාමාන්‍ය දැනුමේ කොටසකි. මේ වෛරසය සීතලට දැඩි ලෙස ඔරොත්තු දෙන බැවින් ගිය අවුරුද්දේ දෙසැම්බර්, ජනවාරි සහ පෙබරවාරි මාසවල වූහාන් පළාත ප‍්‍රමුඛ පළාත් ගණනාවක පැතිර ගියේය. එවිට චීනය සමග ඇති රාජ්‍ය තාන්ත‍්‍රික එදිරිවාදිකම් පිරිමැසීමට කල්පනා කළ ඇමරිකන් ආණ්ඩුව ලෝකයේ භයානකම ලෙඩවලින් එකක් චීනයට බෝවී ඇති බව ප‍්‍රචාරය කළේය. මේ ප‍්‍රචාරයෙන් පැය හැත්තෑ දෙකකට පසු ඇමරිකාවට ද කොවිඞ් 19 බෝවූ අතර ඉන් මාස තුනකට පමණ පසු බි‍්‍රතාන්‍යයේ අගමැති බොරිස් ජොන්සන්ට ලෙඬේ බෝ විය. දැඩි සත්කාර ඒකකයට දමන ලද බොරිස් ජොන්සන් පණ බේරා ගත්තේ බොහෝ අමාරුවෙනි. ඉන් මාස කිහිපයකට පමණ පසු ඩොනල්ඞ් ට‍්‍රම්ප්ට ලෙඬේ බෝ විය. කොවිඞ් පැතිර යන මුල් අවස්ථාවේදී පමණක් නොව තමාට ලෙඬේ බෝ වන තුරුම මාස්ක් දැමීමේ පූර්ව ආරක්ෂාව ගණන් නොගත් ඩොනල්ඞ් ට‍්‍රම්ප් රෝගය වැළඳෙන බවට ඉඟි කෙරෙන පළමුවැනි කිවිසුම් දෙක තුන ගොස් නාසයෙන් සොටු දියර ගලන්නට වූ කලී වහාම මාස්ක් එකක් දා ගත්තේය.

වැඩිදෙනා නොදන්නා කාරණය නම් කොරෝනා වෛරසයෙන් මියගිය ගාණට වඩා ලෙඬේ බෝ වී සනීප වූ පිරිස ලංකාවේ ජනගහනය මෙන් එකහමාරකටත් වැඩි බවය. මේ වනවිට කොවිඞ් දහනවය ආසාදනය වූ සමස්ත ලෝකවාසී ජනගහනය හාරකෝටි දොළොස් ලක්ෂ තිස් දහස් විසි හයකි. එයින් දෙකෝටි අනූනව ලක්ෂ අනූ පන්දහස් හාරසිය නවයක් හොඳටම සනීප වී ගෙවල්වලට ගොස් සුපුරුදු ජීවිත ගත කරති. ඒ අතර එකොලොස් ලක්ෂ දහසය දහස් පන්සිය නවයක් මිය පරලොව ගොස් සිටිති. සාමාන්‍යයෙන් කොවිඞ් දහනවයෙන් මිය යන්නේ ජීවන යන්ත‍්‍රය තවදුරටත් නඩත්තු කිරීමට බැරි තරමටම නරක් වූ වියපත් ජනතාවය. එසේම බේබදුකම නිසා ස්වෝත්සාහයෙන් ජීවන යන්ත‍්‍රය දිරාපත් කරගත් අය සිටිති. මේ නරක් වූ කොටස්වලට අමතර කොටස් ඇත්තේ අපායේ පමණි. එවැනි අය වැඩි ප‍්‍රසිද්ධියකින් තොරවම තම ගමනාන්තය කරා ගියහ. මේ වෛරසයට වඩා භයානක වෛරස් ලෝක ඉතිහාසයේ තිබේ. රෝම අධිරාජ්‍යය පැවති සමයේදී පැතිර ගිය දරුණු ඉන්ෆ්ලූවන්සා උණක් නිසා එවකට ලොව පැවති විශාලම යුද හමුදාව වූ රෝම හමුදාවෙන් සියයට අනූවක් මිය ගියහ. ඉතිරි වූ සියයට දහය ජීවිතය උදෙසා මාරයා සමග බලගතු සටනක නිරත වූ අය බැවින් යුද බිමට යෑමට තබා කෙලින් හිට ගැනීමටවත් හයියක් නැති නිසා වහා විශ‍්‍රාම ගැන්වීමට සිදුවිය. ඉන්පසු මුල සිටම අලූත් රෝම හමුදාවක් හදන්නට ද සිදුවිය. සාර්ස්, මර්ස්, ඉබෝලා වැනි අති භයානක වෛරස් පිළිබඳ අපි අසා ඇත්තෙමු.

මේවා සෙල්ලම් ලෙඩ නොව ලෝකවාසීන්ගෙන් හතරෙන් එකක්, හතරෙන් දෙකක්, හතරෙන් තුනක් යනාදී වශයෙන් වළපල්ලට යැවීමට ශක්තිය තිබූ උග‍්‍ර වෛරස් වෙති. එහෙත් කවර හෝ තත්ත්වයන් මත එම රෝග පාලනය කිරීමට හැකි වූ අතර එම කිසිදු වෛරසයකින් පන්දහසකට වැඩි පිරිසක් මිය නොයෑම විශේෂ කාරණයක් ලෙස සටහන් කළ යුතුය. කොවිඞ් දහනවය වෛරසය සාර්ස්, මර්ස්, ඉබෝලා තරම් බලසම්පන්න නැති වුවද එය එකිනෙකාට බෝවීමට ඇති හැකියාව වැඩිය. මෙසේ බෝවන අතර ඇමරිකාව ලෝකයේ ජනප‍්‍රියම වෛරසය බවට එය පත් කළේය. අපගේ වැටහීමට අනුව මේ මොහොතේදී ලෝකයේ ජනප‍්‍රියම නාම පදය බවට පත්ව ඇත්තේ කොරෝනාය. දෙවැනි ජනප‍්‍රිය වචනය ඩොනල්ඞ් ට‍්‍රම්ප් විය යුතුය. කොවිඞ් කොරෝනා ඇරඹුණු චීනයේ වූහාන් පළාත ගැන ඒ රටේ ඈත දේශසීමාවල ජීවත්වන චීන්නු පවා නොදනිති.

රජයේ නිරෝධායන වැඩසටහන් උපහාසයට, අපහාසයට හා ගර්හාවට ලක් කරන කූට වැඩපිළිවෙළක් ඇති බව පෙනී යයි. සමාජ මාධ්‍ය විසින් සමාජගත කරන ඇතැම් වාර්තාවලින් ඒ බව සනාථ වෙයි. එක්තරා වාර්තාවකට අනුව නිරෝධායන මධ්‍යස්ථානයකදී ආහාරය සඳහා අමු කරවල දී ඇත. එහිම සඳහන් වන අන්දමට නිරෝධායනය සඳහා රැගෙන යෑමේදී පුද්ගලයන්ට සූදානම් වීමට ඉඩක් ලබා දී නැත. වාර්තාවට අනුව තත්පරයකින් සූදානම් වන්නැ’යි නිලධාරීන් කියා ඇත. මෙය කිසිසේත්ම සිදු විය නොහැකි දෙයකි. හමුදාපතිවරයා මේ සම්බන්ධයෙන් සොයා බැලීමක් සිදු කර ඇති අතර, කිසිදු තැනකදී එවැන්නක් සිදු වී නැති බවට අවධාරණය කරයි.

කොවිඩ් වසංගත තත්ත්වය යටතේ ශ්‍රී ලංකාව මහජනයා වෙනුවෙන් ඉටු කරන කාර්යභාරය ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ ඇගයීමට ලක් වී ඇත. විශේෂයෙන් මෙහිලා හමුදාව ඉටු කරන කාර්යභාරය කාගේත් අවධානයට ලක් වී ඇත. වසංගත ව්‍යාප්තිය පාලනය කිරීමේදී හමුදාවේ කාර්යභාරය තීරණාත්මක වෙයි. නිරෝධායන මධ්‍යස්ථාන වෙතින් පිට වී යන පුද්ගලයෝ හමුදා නිලධාරීන්ට දණ ගසා වඳිති. සමහරු කවි ගායනා කොට ඔවුන්ට සුබ පතති. තව සමහරු හමුදා නිලධාරීන් දෙවියන්ට සමානයැයි කියා සිටිති. ශ්‍රී ලංකාවේ ඇත්තේ මානුෂීය හමුදාවකි. මිනිසුන්ගේ දුක - කඳුළ - සුසුම ඔවුන්ට හොඳින් දැනෙයි. මෙතෙක් කිසිදු නිරෝධායන මධ්‍යස්ථානයකින් ඇත්ත විවේචනයක් ඉදිරිපත් වී නැත.

කොවිඩ් වසංගතයට මුහුණදීම සඳහා සාමූහිකව ක්‍රියා කළ යුතු බව ප්‍රකාශයට පත් වී ඇත. එහි අදහස වන්නේ සෑම සමාජ කණ්ඩායමක්ම තම වගකීම් හා යුතුකම් ගැන අවබෝධයකින් ක්‍රියා කළ යුතු බවය. එහෙත් ශ්‍රී ලංකාවේ ඇතැම් සමාජ කණ්ඩායම් තම වගකීම් හා යුතුකම් ඉටු කරන්නේ නැත. ඒ ගැන හැඟීමක් පවා නැති බව ද පෙනී ගොස් තිබේ. රජය මුල සිටම දූරදර්ශි සැලැසුමකට අනුව අභියෝගයට මුහුණ දෙමින් සිටී. වසංගත ව්‍යාප්තිය වැළැක්වීම, දෛනික ජීවිතය යථා තත්ත්වයට ගැනීම හා ආර්ථික ක්‍රියාවලිය සක්‍රිය කිරීම අතින් ජයග්‍රහණ වාර්තා කරන්නට ද රජය සමත් විය. එහෙත් ඇතැම් පාර්ශ්වවල වගකීම් විරහිත හැසිරීම් නිසා යළිත් කොවිඩ් අවදානම උත්සන්න වන්නට පටන්ගෙන තිබේ.

විවෘත සමාජය වෙතින් ආසාදිතයන් හමු වීම මුළුමනින්ම නැවතී තිබිණි. එය පැවැතියේ සුළු කාලයක් පමණි. සමාජයේ බහුතරය කොවිඩ් නොසලකා හැර ක්‍රියා කළ බැවින් ගැටලුවේ මුල් අවස්ථාව වෙත යළිත් ඇදවැටී තිබේ. මේ සම්බන්ධයෙන් රජය ගෙන ඇති එක් පියවරක් වන්නේ කොවිඩ් සෞඛ්‍ය උපදේශනය නීතිගත කිරීමය. ඒ අනුව නිසි සෞඛ්‍ය ප්‍රතිපත්ති අනුගමනය නොකරන පුද්ගලයන් අත්අඩංගුවට ගැනීමට ද, දඬුවම් පැමිණවීමට ද සිදු වනු ඇත. මේ පියවර ගෙන ඇත්තේ ද මහජන සුබ සිද්ධිය සඳහාය. වසරේ මුල් කාර්තුවේ ජනතාව සෞඛ්‍ය උපදේශන අනුව ජන ජීවිතය හැඩගස්වා ගත්තේ වුව දෙවන කාර්තුව වන විට සියල්ල අත්හැර තිබිණි. එහෙත් දැන් කොවිඩ් සමඟ සෙල්ලම් කිරීමට ඉඩක් නැත. ඒ බව කවුරුත් වටහාගත යුතුව තිබේ.

මේ වසංගත සමයේ සමාජ මාධ්‍යවල හැසිරීම කිසි සේත් අනුමත කළ නොහැකිය. රජය මේ සම්බන්ධයෙන් විවිධ මාර්ගෝපදේශන සපයා තිබුණ ද අසත්‍ය තොරතුරු ළැව් ගිනි සේ පැතිර යයි. නිරෝධායනයට එරෙහි මඩ ප්‍රචාරයක් මීට පෙර ද දක්නට ලැබිණි. එය මැකී ගියේ නිරෝධායන මධ්‍යස්ථාන වෙතින් පුද්ගලයන් නික්මී යන්නට පටන් ගත් තැන සිටය. මේ වන විට පනස් දහසකට වැඩි පිරිසක් නිරෝධායනයට ලක් කර ඇත. ඒ සඳහා බරපතළ වියදමක් සේම බරපතළ පරිශ්‍රමයක් ද දැරීමට රජයට සිදු වී ඇත. නිරෝධායන ක්‍රියාවලිය වසංගත පාලනයේදී අංක එකට එයි. එය අවුල් වුව හොත් කොවිඩ් පාලනය මුළුමනින්ම අඩාළ වෙයි.

නිරෝධායන වැඩපිළිවෙළ විධිමත් ක්‍රියාවලියකි. එය සැකසී ඇත්තේ සෞඛ්‍ය අංශවල උපදේශනය මතය. කිසියම් නි‍ෙවසකින් හෝ මධ්‍යස්ථානයකින් හෝ නිරෝධායනය සඳහා පුද්ගලයන් රැගෙන යන්නේ පූර්ව දැනුම් දීමකින් පසුවය. පැය ගණනකට පෙර දුරකතනය ඔස්සේ එම පණිවිඩය ලබා දෙයි. නිරෝධායනයට ඇතුළත් දින ගණනට අවශ්‍ය ඇඳුම් හා වෙනත් දේවල් සකස් කර ගැනීමට පැය ගණනක් හොඳටම ප්‍රමාණවත්ය. නිරෝධායනයට එකතු වන පුද්ගලයන්ගේ නිවාස හා වෙනත් දේපොළ සුරක්ෂිත කිරීමට අවශ්‍ය පියවර ද ගනු ලැබේ. නි‍ෙවසක ඇති කරන සුරතල් සතුන් ගැන පවා සොයා බලන ප්‍රතිපත්තියක් නිරෝධායන වැඩසටහනට ඇතුළත්ය. මේවා පිළිබඳ ඇත්ත සමාජ මාධ්‍යවල පළ වන්නේ නැත.

නිරෝධායන මධ්‍යස්ථාන හා සංචරණ සීමා පනවා ඇති ප්‍රදේශ ගැන නිරන්තරයෙන් සොයා බලන ජාලයක් රජයට තිබේ. සෞඛ්‍ය අංශ, ආරක්ෂක හමුදා පොලීසිය පමණක් නොව රාජ්‍ය පාලනයට සම්බන්ධ ආයතන ද ඊට එකතු කරගෙන තිබේ. ග්‍රාමසේවක මහත්වරුන් පමණක් නොව; ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාල ද, පළාත් පාලන ආයතන ද මේ ජාලයට සම්බන්ධය. කිසිවකුටත් ස්වකීය වගකීම්වලින් බැහැර වීමේ හැකියාවක් නැත. මෙබඳු පසුබිමක නිරෝධායන මධ්‍යස්ථානවල සේවා කඩා වැටෙන්නට ඉඩක් නැත. ආරක්ෂක අංශවලට අමානුෂික ලෙස ක්‍රියා කරන්නට ඉඩක් ද නැත. කොවිඩ් වැළැක්වීමේ කාර්ය සාධන කමිටුව වරින් වර රැස් වී කටයුතු සමාලෝචනය කරයි.

විශේෂඥයන්ගේ මතයට අනුව ශ්‍රී ලංකාව පසු වන්නේ සුබදායක තැනකය. බරපතළ තත්ත්වයක් ඇති වීමට පෙර කොවිඩ් පාලනය කර ගැනීමේ ඉඩ ප්‍රස්තාව තවම ශ්‍රී ලංකාවට ඇති බව ඔවුන්ගේ අදහසය. මේ තත්ත්වය යටතේ නිරෝධායනය පසුගාමි වුව හොත් සමස්ත ක්‍රියාවලිය අඩපණ වීමට ඉඩ තිබේ. සමාජ මාධ්‍ය පතුරවන බොරුවලට අනුව මහජනයා ක්‍රියා කිරීමට පටන් ගත හොත් සිදු වන්නේ බලවත් විනාශයකි. මේ විනාශය ඇති වීමට පෙර සමාජ මාධ්‍ය යම් පාලනයකට නතු කළ යුතුය. අවම වශයෙන් අතේ පැළ වෙන බොරු ප්‍රචාරය කරන කිහිප දෙනකු හෝ සිරගත කළ යුතුය. එය වගකීමකි.